Zaburzenia integracji sensorycznej - jak rozpoznać je u dziecka?

Zaburzenia integracji sensorycznej są w ostatnich latach coraz częściej diagnozowane u dzieci, dlatego zainteresowanie nimi wzrasta. Na czym polegają i jakie są ich objawy? Poznaj kilka informacji na ten temat.

Zaburzenia integracji sensorycznej - przyczyny

Problemy z integracją sensoryczną występują wówczas, gdy bodźce zmysłowe, pochodzące z otoczenia, są niewłaściwie organizowane przez układ nerwowy. Jednocześnie nie mają nic wspólnego z chorobami narządów zmysłów, takimi jak niedosłuch czy krótkowzroczność. Z jakich przyczyn wynikają? Do czynników, które zwiększają ryzyko zaburzeń integracji sensorycznej, należą m.in.:

- uwarunkowania genetyczne lub dziedziczne,

- ekspozycja płodu na substancje szkodliwe/ toksyczne, np. alkohol, papierosy,

- ciąża mnoga,

- niska masa urodzeniowa,

- przedwczesny poród i powikłania okołoporodowe.

Zaburzenia integracji sensorycznej u niemowląt i małych dzieci (do 3 lat)

W przypadku małego dziecka czasami trudno jest dostrzec problemy z integracją sensoryczną. Lista możliwych objawów tego typu dysfunkcji jest bardzo długa, jednak zachowaniami, na które rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę, są:

- problemy z karmieniem - dziecko może nie chcieć ssać piersi, a w późniejszym okresie wykazywać niechęć do niektórych pokarmów, np. preferuje tylko określoną konsystencję, nie lubi, kiedy w jedzeniu są grudki, ma reakcje wymiotne związane z zapachem lub konsystencją pokarmu,

- trudności ze snem - przejawiają się zarówno poprzez problemy z zasypianiem jak i płytki sen oraz wybudzanie się w nocy,

- nietolerancja dotyku - np. dziecko nie lubi być obejmowane, głaskane, może odpychać się i prężyć, kiedy ktoś chce je przytulić,

- problemy z ubieraniem - maluch sprawia wrażenie, jakby w niektórych ubraniach było mu niewygodnie, płacze podczas zakładania czapki,

- częste rozdrażnienie, nadmierna ruchliwość lub przeciwnie - ospałość,

- późne nabywanie nowych umiejętności, takich jak siadanie, raczkowanie, chodzenie, mowa,

- słaba równowaga,

- łatwe rozpraszanie się przez różne dźwięki, które dla innych domowników mogą być ledwie słyszalne.

Zaburzenia integracji sensorycznej - objawy u starszych dzieci

Kiedy dziecko jest nieco starsze, rodzicom łatwiej jest zauważyć objawy tego typu dysfunkcji. Zaburzenie może powodować pewne problemy w przedszkolu i szkole. Wśród niepokojących oznak, świadczących o zaburzeniach integracji sensorycznej u dziecka, znajdują się:

- słaba równowaga i koordynacja ruchowa, niepewność chodu, częste siniaki i zadrapania na skórze, trudności z nabywaniem umiejętności sportowych, takich jak jazda na rowerze albo gra w piłkę,

- lęk przed upadkiem z wysokości - dziecko boi się wejść na drabinkę albo wysoki stołek,

- duże pobudzenie ruchowe, wiercenie się,

- impulsywność emocjonalna, wpadanie w złość, obrażanie się,

- kłopoty z koncentracją,

- problemy ze starannym pisaniem oraz czytaniem,

- mylenie prawej strony z lewą,

- kłopoty z ubieraniem się, np. zapinaniem guzików, wiązaniem sznurowadeł, a także wykonywaniem zadań manualnych, np. wycinaniem nożyczkami.

Nie u wszystkich dzieci zaburzenia te dają jednak identyczne objawy. Niektóre dzieci poruszają się szybciej w porównaniu z rówieśnikami, inne są dużo wolniejsze. Niektóre uwielbiają szaleć na huśtawkach i karuzelach, inne stronią od tego typu zabaw. Istnieją dzieci nadwrażliwe na pewne bodźce, inne je ignorują. Jeżeli jednak zauważysz, że dziecko wykazuje zaburzenia zbliżone do tych, wyszczególnionych na listach powyżej, które przeszkadzają mu w nabywaniu nowych umiejętności i powodują u niego frustrację, a także jeśli przeszkadzają otoczeniu (np. dziecko jest impulsywne, przeszkadza innym w czasie lekcji), wskazana jest diagnostyka zaburzeń integracji sensorycznej. Przeprowadzić ją może tylko certyfikowany terapeuta (np. psycholog, pedagog lub logopeda z odpowiednim certyfikatem), który w przypadku potwierdzenia przypuszczeń zaleci stosowaną rehabilitację. Wcześnie rozpoczęta praca z dzieckiem może mu pomóc w przezwyciężeniu trudności - większość dzieci poddanych rehabilitacji osiąga postępy zauważalne przez otoczenie.

Piśmiennictwo:

1. Kołat N. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego u dzieci – diagnostyka i postępowanie. Nowa Pediatria 2014(3): 97-102

2. Zaburzenia integracji sensorycznej u niemowląt i małych dzieci. http://mozesz-wiecej.org.pl/wp-content/uploads/Zaburzenia-SI-u-niemowląt-i-małych-dzieci.pdf Data dostępu: 18.01.2018

3. Objawy zaburzeń (dysfunkcji) integracji sensorycznej. https://www.pstis.pl/pl/html/index.php?v2=block&str=podstrona_objawy Data dostępu: 18.01.2018

Autor: Ewa Skuta