Skala Apgar - co mówi o stanie noworodka?

Stan każdego dziecka tuż po urodzeniu jest oceniany według tzw. skali Apgar. W trakcie krótkiego badania dziecko otrzymuje punkty (minimum 0, maksimum 10), które stanowią ogólną ocenę jego kondycji zdrowotnej. Przeczytaj za co dokładnie przyznawane są punkty Apgar i jakie jest znaczenie testu.

Skala Apgar i jej funkcje

Skalę Apgar zaprezentowała po raz pierwszy w roku 1952 amerykańska lekarka Virginia Apgar. Do dziś skala ta jest obowiązkowo stosowanym narzędziem w ocenie stanu noworodków. Ocenie podlegają: czynność serca oraz czynność oddechowa dziecka, napięcie mięśniowe, zabarwienie skóry i odruchy fizjologiczne. Za każdy z tych parametrów noworodek dostaje od 0 do 2 punktów.

Jak dokładnie przebiega punktacja noworodka? Skala Apgar przedstawia się następująco:

• Czynność serca: w przypadku jej braku - 0 pkt, poniżej 100 uderzeń/minutę - 1 punkt, powyżej 100 uderzeń/minutę - 2 punkty;
• Czynność oddechowa: brak - 0 pkt, słabe, nieregularne oddechy - 1 pkt, głośny płacz - 2 pkt;
• Zabarwienie powłok skórnych: sinica uogólniona lub bladość - 0 pkt, sinica obwodowa - 1 pkt, zabarwienie różowe - 2 pkt;
• Reakcja na wprowadzenie cewnika do nosa: brak reakcji - 0 pkt, słaby grymas twarzy - 1 pkt, płacz i gwałtowne ruchy kończyn - 2 pkt;
• Napięcie mięśniowe: uogólniona wiotkość mięśni - 0 pkt, słabe napięcie - 1 pkt, dobre napięcie - 2 pkt.

Przyznane punkty sumuje się i na podstawie uzyskanego wyniku dokonuje się oceny stanu noworodka:

-    8-10 punktów oznacza stan dobry,

-    4-7 punktów - stan średni,

-    0-3 punków - stan zły.

Skala oceny noworodka pozwala stwierdzić, czy dziecko wymaga resuscytacji i leczenia, czy jest zdrowe.

Co z dziećmi urodzonymi przedwcześnie? Niestety, skala Apgar u wcześniaków daje mniej wiarygodny wynik, niż u dzieci urodzonych o czasie. To dlatego, że wcześniak jest jeszcze niedojrzały - może nie być w stanie głośno płakać, a jego mięśnie nie są dobrze napięte. Dlatego wcześniaki w wielu przypadkach mają niższą ocenę, w porównaniu z dziećmi urodzonymi terminowo.

W którym momencie po urodzeniu oceniane są parametry noworodka?

Ocena według skali Apgar u noworodków jest wykonywana dwu- lub czterokrotnie. U noworodków urodzonych w dobrym stanie (8-10 pkt) test przeprowadza się w pierwszej oraz piątej minucie życia. W przypadku pozostałych dzieci test przeprowadzany jest cztery razy - w pierwszej, trzeciej, piątej i dziesiątej minucie życia.

Wątpliwości i kontrowersje związane ze skalą Apgar

Niski wynik uzyskany przez noworodka z pewnością niepokoi rodziców. Jednak skala służy przede wszystkim ocenie, czy dziecko potrzebuje doraźnej pomocy. Nie stosuje się jej natomiast po to, aby przewidzieć długoterminowe problemy zdrowotne (choć u dzieci z niskim wynikiem mogą się one pojawić). Ponadto szybko podjęte leczenie i rehabilitacja dają dziecku możliwość prawidłowego rozwoju.

Przyznawanie punktów według skali Apgar wielokrotnie spotykało się z krytyką. Ocena ta jest bowiem subiektywna i może się różnić, w zależności od specjalności oceniającego. Jednak choć próbowano ją zastąpić bardziej obiektywnymi metodami oceny stanu dziecka, do tej pory nie opracowano lepszego testu i obecnie skala Apgar jest stosowana niemal na całym świecie.

Piśmiennictwo:

1. Gadzinowski J., Szymankiewicz M., Gulczyńska E. (red.) Podstawy neonatologii. Podręcznik dla studentów. Oddział Wielkopolski Polskiego Towarzystwo Medycyny Perinatalnej. Poznań 2014, s.12

2. Apgar score. https://medlineplus.gov/ency/article/003402.htm Data dostępu: 22.01.2018

3. Przedpełska-Winiarczyk M., Kułak W. Skala Apgar obecnie. Probl Hig Epidemiol 2011, 92(1): 25-29

4. Premature Baby: Evaluation by Doctor. https://www.healthline.com/health/pregnancy/newborn-evaluation-physician#Overview1 Data dostępu: 22.01.2018